Nefes darlığı, tıbbi literatürde "dispne" olarak adlandırılan, kişinin yeterince nefes alamama hissi ile karakterize edilen bir durumdur. Bu durum tek başına bir hastalık olmaktan ziyade, ciddi sağlık sorunlarının belirtisi olarak ortaya çıkar. Nefes darlığı genellikle göğüste sıkışma, solunumda zorluk ve rahatsızlık hissi ile kendini gösterir. Sağlıklı bir insanın dakikada 14-18 kez nefes alıp vermesi gerekir ve bu süreçte solunum kaslarının harcadığı enerji, vücudun toplam enerji harcamasının %5'ini oluşturur. Normal şartlarda yapılan solunum bilinçaltında gerçekleşir ve kişi bu durumu fark etmez. Ancak bazı durumlarda bu doğal süreç bozulur ve kişi nefes darlığını fark etmeye başlar.

Nefes darlığı farklı nedenlerle ortaya çıkabilir:

Nefes darlığı, hastalar tarafından subjektif olarak algılanan bir bulgudur. Her hastada farklı şiddetlerde görülebilir. Bazı hastalar ciddi solunum yetersizliği yaşasa bile, nefes darlığını kabul etmezken, bazıları hafif kronik bronşit durumunda bile nefes darlığından şikayet edebilir. Bu durum, ağrı algısında olduğu gibi kişiden kişiye farklılık gösterir.

Nefes darlığı yaşayan kişilerde sıklıkla halsizlik de görülür. Solunumla yeterince oksijen alamayan vücutlar, gün boyu bitkin ve yorgun olur. Bu durum, kişinin yaşam kalitesini düşürür ve günlük aktivitelerini yerine getirmesini zorlaştırır.

Nefes darlığı en çok kalp ve akciğer hastalıklarında etkili olur. Bu hastalıklarda nefes darlığı ani ve şiddetli bir şekilde ortaya çıkabilir veya çoğu hastada olduğu gibi başlangıçta efor dispnesi olarak başlayabilir. Erken teşhis edilmemesi halinde, nefes darlığı kronikleşerek geri dönüşü olmayan bir hal alabilir. Akciğer embolisi, kalp enfarktüsü, akciğer sönmesi, astım ve zatürre gibi hastalıklarda, hastalar aniden ortaya çıkan şiddetli nefes darlığı ataklarıyla karşı karşıya kalabilirler.

Nefes darlığı şikayeti ile doktora başvuran hastaların öyküsü dinlenir ve nefes darlığına neden olabilecek faktörler araştırılır. Hastaya fiziksel muayene yapılır ve akciğer grafisi, solunum fonksiyon testleri uygulanır. Gerekli durumlarda EKG, arter kan gazları analizleri, ekokardiyografi ve laboratuvar testleri de yapılır. Bu tetkiklerin tamamlanmasının ardından nefes darlığına neden olan hastalık belirlenir ve tedavi süreci başlatılır.

Nefes darlığının tedavi edilmemesi durumunda, altta yatan nedene bağlı olarak hastanın hayatını tehlikeye atabilecek komplikasyonlar gelişebilir. Özellikle kalp ve akciğerlerle ilgili hastalıklarda bu risk daha yüksektir. Ani gelişen şiddetli nefes darlığı mutlaka dikkate alınmalıdır. Yavaş ilerleyen nefes darlığında ise, hastalık giderek şiddetini artıracağından, hasta durumu kabullenebilir ve bu durumu normal bir süreç gibi değerlendirmeye başlayabilir. Nefes darlığı ve halsizlik şikayetleri olan hastaların, yaşam kalitesini artırmak ve hastalığın ilerlemesini önlemek için en kısa sürede tıbbi yardım alması önemlidir.